Терроризм яке аз тактикаи муборизаи сиёсӣ бо истифодаи зӯроварӣ аз ҷиҳати идеология алоқаманд мебошад.
Терроризм аз зӯроварию тарсондан иборат аст. Субъекти зӯроварии террористӣ шахсони алоҳида ё ташкилотҳои ҷамъиятӣ мебошанд. Объекти зӯроварӣ қудратест, ки аз ҷониби хизматчиёни алоҳидаи давлатӣ ё ҷомеа, ки шаҳрвандони алоҳида (аз ҷумла хориҷиён ё хизматчиёни давлатии дигар давлатҳо) ғайр аз ин – моликияти хусусӣ ва давлатӣ, инфрасохтор, системаҳои дастгирии ҳаёт намояндагӣ мекунанд. Ҳадафи зӯроварӣ ноил шудан ба рушди рӯйдодҳои барои террористон матлуб – инқилоб, ноором кардани ҷомеа, сар задани ҷанг бо давлати хориҷӣ, ба даст овардани истиқлолияти қаламрави муайян, паст шудани эътибори қудрат, имтиёзҳои сиёсии ҳукумат ва ғайра мебошад.
Муайян кардани терроризм душвор аст. Шаклу усулҳои фаъолияти террористӣ бо мурури замон хеле тағир ёфтанд. Ин падида баҳои доимии манфӣ дорад, ки тафсири худсаронаро ба вуҷуд меорад. Аз як тараф, тамоюли тафсири беасоси васеъ вуҷуд дорад, ки баъзе нерӯҳои сиёсӣ бидуни асосҳои кофӣ рақибони худро террорист меноманд. Аз тарафи дигар, ин тангии беасос аст. Худи террористон майл доранд, ки худро сарбоз, партизан, диверсантҳои паси душман ва ғайра номанд. Аз ин рӯ, мушкилоти таърифи ҳам ҳуқуқӣ ва ҳам фаҳмиши умумии назариявии терроризм мебошад.
Терроризм бо мафҳуми умумӣ ва умумии террор алоқаманд аст. Террор як роҳи идора кардани ҷомеа тавассути тарсонидан мебошад. Ин усули амали сиёсиро ҳам давлат ва ҳам ташкилотҳо (ё қувваҳое), ки барои худ ҳадафҳои сиёсӣ мегузоранд, истифода бурда метавонанд. Дар тӯли солҳои зиёд тактикаи тарси пешгирикунанда, новобаста аз хусусияти мавзӯи амали террористӣ, бо мафҳуми умумии терроризм муайян карда мешуд. Дар солҳои 70-80-ум, фарқи истилоҳии терроризм ва террор таҳия карда шуд. Имрӯзҳо “терроризм” ҳамчун як зӯроварии ғайриқонунии давлат алайҳи тамоми ҷомеа ва ё алайҳи мухолифон ва оппозиссия тафсир карда мешавад. “Терроризм” ин таҷрибаи зӯроварии ғайриқонунӣ мебошад, ки аз ҷониби нерӯҳо ва ташкилотҳои мухолифи давлат амалӣ карда мешавад.
Террор ба зӯроварӣ асос ёфтааст ва ба ҳадафҳои худ бо роҳи саркӯбии ҷисмонии ҳама гуна рақибони фаъол бо мақсади тарсондан ва маҳрум кардани ҳамаи рақибони эҳтимолӣ аз қудрат барои муқовимат ноил мегардад. Таъкид кардан муҳим аст, ки терроризм сиёсати зӯроварии пешгирикунанда аст ва ин онро аз шадидтарин саркӯби зидди қонуншиканон фарқ мекунад. Мақомот ба терроризм даст мезананд, ки мехоҳанд тартиби мавҷудаи чизро ба куллӣ тағир диҳанд. Дар чунин ҳолатҳо, ба монанди истилои хориҷӣ, ё инқилоби иҷтимоӣ ё истиқрори авторитаризм дар ҷомеаи дорои анъанаҳои демократӣ – яъне ҳар вақте, ки воқеияти сиёсӣ ба куллӣ тағир ёбад ва ин тағироти ногузир боиси муқовимати як қисми назарраси ҷомеа мешавад.
Калимаҳои “терроризм”, “террорист”, “амали терроризм” нусхабардорӣ аз англисӣ мебошанд (терроризм, террор, амали терроризм). Мувофиқи маънои аслии худ, онҳо ҳама бо терроризм ҳамчун сиёсати тарсондан алоқаманданд. Аммо дар ин ҷо фарқиятҳо ҳалкунандаанд. Пеш аз ҳама, мавзӯи фаъолияти террористӣ, яъне террорист, чун қоида давлат нест, балки ташкилотҳое мебошанд, ки дар назди худ ҳадафҳои сиёсӣ мегузоранд – ба қудрат расидан, бесубот кардани ҷомеа, ба сӯи инқилоб тела додан, ба ҷанг барангехтан ва ғайра.
Шарти ҳатмии терроризм ҳамоҳангии амали террористӣ дар ҷомеа мебошад. Терроризм ба таври куллӣ декларативӣ аст. Паҳнкунии густурдаи иттилоот дар бораи ҳамлаи террористӣ, ки онро ҳодисаи аз ҳама серталабтарин табдил додан унсури асосии тактикаи терроризм мебошад. Амали террористии ноаён ё таснифшуда маънои худро гум мекунад.
н.и.п.муаллимаи калони кафедраи
забонҳои хориҷӣ Калонова Матлюба Ёқубовна