Мусаллам аст, ки дар шароити кунунӣ, яке аз масъалаи маърифати самаранок истифода кардан аз Интернет ва сомонаҳои иҷтимоӣ ба мавзуи рӯз табдил ёфтааст. Мавзуи Интернет ва мушкилоти марбут ба он васеъ ва доманадор буда, матраҳсозӣ ва баррасии он дар як мақола аз имкон берун аст. Аз ин рӯ, мо ба таври интихобӣ истифодаи манфии он, вобаста ба тарғибу даъватҳои ғаразноки гуруҳу созмонҳои террористию экстремистӣ дар шабакаҳои Интернет фикру андешаҳои худро иброз медорем.
Воқеан, таҳлилҳо собит менамоянд, ки Интернет, умуман сомонаҳо, блокҳо, шабакаҳои иҷтимоӣ ва мессенҷерҳо дар пешбурди фаъолияти террористию экстремистии худ ба “муваффақиятҳои чашмрас”-е ноил гаштаанд. Тибқи таҳлилу гузоришҳо махсусияти Интернет дар ҷалбсозии ҷавонон ба созмону гурӯҳҳои террористию экстремистӣ дар он зоҳир мегардад, ки қисмати бузурги аудиторияҳои ҳаррӯзаи манбаъҳои онлайниро ҷавонони аз 30-сола поён ташкил медиҳанд ва истифодабарандагони шабакаҳои иҷтимоиро бошад, наврасону ҷавонони аз синни 14 то 20-сола, махсусан хонандагони макотибҳои таҳсилоти умумиву олӣ ташкил медиҳанд. Суол ба миён меояд, чӣ боис гашт, ки созмону гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ ба Интернет рӯ оварданд? Қабл аз рӯ овардани террористон ба Интернет, онҳо фаъолиятҳои террористиву экстремистиашонро сарфи вақти зиёд ва маблағи ҳангуфтро тақозо менамуд. Террористонро лозим меомад, ки ҷиҳати таблиғ ва афзоиш додани ҳаммаслаконашон афроди омӯзиш дидаву касбӣ (эмиссар)-и бештареро ҷалбу киро кунанд, то маводи таъсиррасонро монанди фитта (диску касета)-ҳои аудио-видеоӣ, маҷаллаву варақаҳо ва китобу брошурраҳоро ба кишвару давлатҳои мавриди ҳадафашон қарор гирифта, интиқол диҳанду онҳоро бо ҳар роҳу усулҳо миёни мардум интишор намоянд ва андешаву ғояҳои палиду чиркинашонро аз номи дини ислом дар мағзи ҷавонони гумроҳу хом рехта, онҳоро аз масири инсонгароиву таҳаммулпазирӣ ва дину мазҳаби ҳанафӣ бароранд. Ин усул, ки тайи чандин даҳсолаҳо аз ҷониби ҳизбу ҳаракат ва гурӯҳу равияҳои террористиву ифротгаро мавриди истифода қарор дошт, дигар барои пешбурди фаъолияти онҳо кор намедод. Чунки давлат ва кишварҳое, ки дар ин самт омӯзишу баррасии роҳу усулҳои мазкур, таҷриба ҳосил карда буданд, тамоми роҳу усулҳои мазкурро бастанду маҳдуд намуданд. Аз ин рӯ, созмонҳо ва ҳизбу ҳаракатҳои террористию экстремистӣ ба Интернет рӯ оварданд, чунки Интернет барои ҳама дастрас буда, ҳар нафари хоҳишдошта дар ҳар ҷо ва дар ҳама ҳолатҳо метавонад аз он истифода намояд, омӯзад, омӯзонад, нависад, тиҷорат намояд, ба таблиғоту ташвиқот машғул гардад ва ба таври онлайниву ғайрионлайнӣ, видеоиву аудиоӣ ва навишторию аксӣ анҷом диҳад. Ба истилоҳ Интернет дунёест бузург, ки иртиботи ногусастанӣ бо ҷаҳони мо дорад.
Хулоса, дақиқан дар даҳсолаи охир Интернет ҳамчун базаи фаъол барои тайёр кардани террористону экстремистон мавриди истифода қарор мегирад. Яъне, созмонҳои террористӣ дар сомонаи худ ба воситаи адабиёти электронии таълимӣ, аудио-видео роликҳо ва клипҳо, паёмҳои маълумотӣ ва тавсиявӣ террористону экстремистонро омода менамоянд. Маводи мазкур, ки дар бораи чӣ гуна ба созмон ва ё гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ ворид шудан, омода сохтану истифодаи лавозимоти таркандаи ҷангӣ, яроқҳои оташфишону дигар намуди аслиҳа ва маводи хатарноки тарканда, чи гуна ба нақша гирифтану анҷом додани амалиётҳои террористиву экстремистӣ бо чандин забон тарҷума мешаванд, ки дастрасиашон дар Интернет хеле осон аст.Инчунин, банақшагирии амалиёти террористиву иҷрои онҳо ва ҳуҷумҳои интернетӣ ё компютерӣ низ тавассути Интернет роҳандозӣ мегарданд. Тадқиқотҳо ба он ишора мегарданд, ки террористон, бахусус «Давлати исломии Ироқу Шом» (ДИИШ) ва ё бо номи “Давлати исломӣ” тавассути шабакаҳои иҷтимоӣ, асосан дар Telegram, WhatsApp ва Faceebook занону духтарон ва аслиҳаҳои ҷангиро дар музояда гузошта, ба фурӯш мебароварданд. Инчунин, ДИИШ тавассути сомонаҳои расмиашон асирони гирифтаашонро низ ба фуруш мегузоштанд, ки воситаи муомила барои хариду фурӯш мессенҷери “Telegram” қарор дода шуда будааст. Вақте террористону экстремистон фаъолияташонро дар шабакаи ҷаҳонии Интернет озодона ба роҳ монда, бо ин роҳ муваффақиятҳояшон ба таври динамикӣ боло рафт ва ниҳоят падидаи нави террористиву экстремистӣ бо номи кибертеррроризм ба вуҷуд омад, ки дар натиҷа ҷомеаи ҷаҳониро хатари фаро гирифтани даҳшат, қатлу куштор, таҷовузу ифрот, бетартибиву бенизомӣ, тарсу ваҳм, тахрибу вайронкорӣ ва аз байн рафтани давлату кишварҳои миллӣ ва ғайра таҳдид кард. Аз ин рӯ, давлатҳои абарқудрате назири Чин, Русия, Фаронса, Англия ва ғайра ба танзим даровардану назорати шабакаҳои ҷаҳонии Интернет шуруъ намуда, сомонаву саҳифаҳои террористиву ифротӣ махсусан ДИИШ-ро дар қаламрави давлаташон маҳдуд кардан гирифтанд. Чунончи, соли 2015 роҳбарияти хизматрасонии “Twitter” фаъолияти 125 ҳазор истифодабарандаи шабакаро, ки марбут ба террористони ДИИШ ва дигар иттиҳодияҳои террористии “исломӣ” буданд, дар ҳудуди шабака маҳдуд намуд. Созмони Аҳдномаи дастаҷамъӣ (СААД) беш аз 200 сомонаҳои террористию экстремистиро дар давлатҳои ИДМ қатъ гардонид. Баробари ин, бояд қайд кард,ки бахусус гуруҳҳои терррористӣ аз қабили ДИИШ ва “Ал-Қоида” дар Афғонистон ва кишварҳои Аврупо паногоҳ ёфта, фаъолияташонро ошкоро ва пинҳонӣ ба роҳ монда, бо ҳар роҳ, аз ҷумла тавассути шабакаҳои иттилоотӣ бархе ҷавонони кишвари моро гумроҳ намудаанд. Барои тасдиқи ин гуфтаҳо, мисол меорем, тибқи нашрияи “Ҷумҳурият“-и Туркия, санаи 28-уми январи соли гузашта як шаҳрванди кишварамон ҳамроҳи як шаҳрванди Федератсияи Русия ба калисои католикҳо ҳамла карданд,ки дар ин ҳамла як нафар кушта шуда буд. Ҳарду ҳамлаовар узви ДИИШ мебошанд, ки баъдан ин созмони террористӣ масъулияти он ҳамларо ба дӯш гирифт.
Вобаста ба ин, имрӯз моро зарур аст, ки барои ҷилавгирӣ аз ифротгаройии динӣ тадбирҳои мушаххас андешида, пеш аз ҳама ҷиҳати баланд бардоштани маърифати динии ҷомеа ва ҷавонон аз ҳар роҳу воситаҳо истифода намоем. Хусусан, ҷавонон бояд донанд, ки кадом созмону ҳаракате, ки набошад дар кадом гӯшаву каноре, ки набошад агар аз калимаи ислом дар номгузориву барномааш истифода кунад, донистан зурур аст ва ҳаргиз фаромӯш кардан лозим нест, ки ин як дурӯғи маҳз аст. Зеро ислом ба ягон ҳизбу ҳаракат ва барномаи мукаммал ниёз надорад. Агар гурӯҳе бо чунин номҳои сохта барои манфиат ва ҳифзи ислом даъво мекунад, баръало маълум аст, ки ин фиребу дуруғ ва бозии сиёсӣ мебошад. Метавон хулоса кард, ки ифротгароии иттилоотӣ чун падидаи нави технолог ба амнияти миллии кишварњои алоњида таъсири манфӣ мерасонад ва мубориза бо он тайёрии њамаҷонибаи зењниву техникиро таќозо мекунад. Мо – шаҳрвандони кишвар, омӯзгорон, мураббиён ва ҳар як шаҳрвандро зарур аст, ки дар замони ҷаҳонишавӣ бо дарки масъулият истиқлоли худро натанҳо бо шиору гуфтор ситоишу парастиш, балки бо меҳнати софдилона ва самимӣ дар ҳама соҳаҳо тақвият бахшем, бепарво ва бетараф набошем ва барои таълиму тарбияи наврасон, ҷавонон дар руҳи ватандӯстӣ, худогоҳиву худшиносӣ, инчунин ҷалби онҳо дар корҳои созандагиву ободкорӣ, ҳифзи дастовардҳои истиқлолият, таҳким бахшидани Ваҳдати миллӣ, сулҳу субот ва амнияти Ватани азизамон – Тоҷикистон саҳмгузор бошем ва онҳоро ҳамчун гаҳвараки чашм нигоҳ дорем.
М.МАМАДҶОНОВА,
устоди ДИС ДДТТ