Дар мавриди ақидаҳои Муҳаммадиқболи Садриддин низ сареҳан метавон изҳор дошт, ки дар асл фаҳмишу биниши ӯ ба дарки ҳақиқати моҳияти озодандешӣ равона нашудааст. Инҳо ба хотири калон нишон додани “нерӯ”-и ин гурӯҳи ифротию ситезаҷӯ дар назди “сарпарастон”-кӯшиш доранд. Кайҳост, ки фарзанди нохалафи тоҷик Муҳаммадиқболи Садриддин дурӯягӣ, фитна, тӯҳматбофиро бас намекунанд, ҳеч не ки аз чунин навъи “озодандешӣ” ва сиёсатбозиҳои хасакӣ берун барояд. Созандагии кишвар ба васила ҳарзагӯӣ ё дурӯғпароканиву тӯҳмат намешавад, аммо ҳампаймони дурӯғу фитнаангезон аз ин навъи кор ба суди худ ба кор мегиранд. Аз филми ҳуҷҷатии мустанади Хиёнат (қисми 7-Бешарафӣ) бармеояд, ки Муҳаммадиқболи Садриддин писари Қаландар Садриддинов аст. Падараш дар замони ҷанги шаҳрвандӣ яке аз роҳбарони ҳизби наҳзати ислом буд. Чунин одам вақто, ки фарзандро ба воя мерасонад, албатта пайравони ӯ хиёнаткор арзёбӣ карда мешаванд. Муҳаммадиқболи Садриддин аз турфаи чунин одамоне аст, ки коми худро аз маводи истеъмолии дузди тар кардааст, ки он имрӯз дар ҷомеа талхиро побарҷо мекунад. Ин ҷо қайд бояд кард, ки будани чунин шахсон чун Муҳаммадиқболи Садриддин ба тарбияи ҷавонон таъсири манфӣ мерасонад. Албатта набудани чунин одам манфиатовар аст ва мурдани ӯ беҳ аст. Вобаста ба арзи вуҷуд кардани ақидаи нодурусти ин гуна нохалафон матлаби зиёд метавон гуфт ё навишт. Ин гуна ақидаву дасисаҳо албатта бо мақсадҳое ба вуҷуд меоянд. Аммо ин гуна нохалафӣ ба пешбурди равандҳои ҷомеа ҳаргиз ёрӣ намерасонад. Баръакс таъсири номатлуб ба ҳаёти сиёсиву иҷтимоӣ, илмӣ, адабӣ, фарҳангӣ дорад. Роҳи хубу назари неки андешаҳои қишрҳои гуногуни ҷомеа бо ҳамнишиниву ҳамкорӣ падид меоянд, ки мисли дамидани рӯҳи тоза ба зисти ҷомеаи шаҳрвандӣ аст. Мисли Муҳаммадиқбол нафароне кам нестанд, ки ҳадафи ғаразманд ва рӯҳи ғаразмандона дошта, ҷуз таъсири манфӣ расонидан ба ҳаёти матлуб ва равандҳои ҷомеасоз дигар кор надоранд. Таърихи начандон дури халқи тоҷик ин қисматро дида, кина ба амалӣ шудану пеш рафтани ормонҳои милливу давлатӣ, балки барои расидан ба ғаразҳои гурӯҳӣ кӯшишу талош доштаанд.
Дилафрӯз Ҳомидова,
муҳаррири шӯъбаи табъу нашри ДИС ДДТТ